Malacatoya e Tepalón (28 de outubro)

Qué día máis bo o de hoxe!

Como vos dixen onte fun acompañando á xente de “Calli-Tanday” ás comunidades rurais de Malacatoya e Tepalón.

Ás 8.15 quedara na casa comunal para coller a camioneta. Recollimos polo camiño a Dona Chilo, Dona Dora e Eliza, que comigo iamos dentro da furgoneta, pero Emmanuel (outro membro da organización) ía sentado atrás onde vai a carga e con él acabaron subidos 10! Durante o percorrido van facendo “ray” e recollendo a xente, entre eles algúns profesores que van ata Malacatoya dar clase ou algún que outro comerciante.

O camiño vai dirección norte e sempre bordeando a beira do lago ata que un se vai adentrando nos grandes arrozais e deixa de ver a auga, pero sempre queda moi cerca. A estrada é de terra e ó longo dela vas atopando grandes pozas pero grandes grandes que ás veces eu pensaba que era incrible realmente que a furgoneta pasara… Nalgunhas metíamonos coa auga cubrindo ata a metade do vehículo! Seica máis dunha vez teñen quedado varados no medio e tiveron que empurrar, por suposto cubertos de auga.

Vas vendo dende o coche as casiñas das familias que viven nesa zona, a maioría viven da pesca que van sacando do lago e máis da recolleita do arroz. E a carón das súas casiñas, aínda preto de Granada, están as grandes quintas das familias “importantes” da cidade e que usan para os seus fins de semana. Moito contraste.

Son uns 30 kms pero tárdase en percorrelos unha hora.

Imprescindible cruzar o río Panaloya que cruza a comunidade de El Paso; cóllese unha barcaza na que os homes axudan mover tirando dun cable de aceiro que vai dunha beira á outra do río, un enorme río que desemboca no lago Cocibolca.

Máis adiante un xa chega á comunidade de Malacatoya, moi humilde. Alí a asociación FUNDAVI (Fundación Apostamos por la Vida) xunto coa colaboración de “Calli-Tanday” traballan nunha casa comunal que pertence xuridicamente á xente, o goberno non ten ningún dereito sobre ela. Alí teñen un dispensario de medicamentos que venden á xente a un prezo moito máis baixo do que se ofertan nas farmacias: unha xeringa custa 1,50 córdobas fronte ás 4.50 da farmacia; Jeanette, a rapaza que leva o local, contoume que un medicamento para a súa nena alí conseguíuno por 19 córdobas e que na farmacia costáballe 90. Eliza contoume que eles non fan negocio coa venda de medicamentos, simplemente co gañado páganlle a Jeanette e mais costean os gastos da luz e auga da casa comunal. E cando non dispoñen dos medicamentos as familias (moi humildes) teñen que trasladarse ata Granada (percorrido que xa imaxinaredes nada doado, non hai nin moitos buses que o fagan) co conseguinte gasto económico e perda de tempo ademais de ter que pagar moitísimo máis do que en realidade se puideran permitir.

Coñecín con Eliza a Lesbia Brizuela, unha líder da comunidade pertencente a unha organización do goberno que é o CPC (-----) e que presionando e presionando conseguíu que en Malacatoya se levasen a cabo os módulos de educación para mulleres adultas para a obtención dos títulos de Primaria e Secundaria que nunca puideron obter por ter que deixar de estudiar no seu momento. Na nosa conversa xurdiron varios temas, outro foi o do maltrato que moitas mulleres sofren e que se negan a denunciar e cómo están intentando conciencialas nesa dirección; explicounos o caso dunha muller que coñece maltratada polo home e que este cando a agrede esperta ó neno para que o vexa.

Cambiando de tema, falou da estrada pola que viñemos e que están amañando pero que cree que non chegará ata nin siquera á comunidade de El Paso, o cal é un terrible erro xa que é fundamental o bo estado desa vía para o traballo que se fai nesta zona, a de maior cultivo arrozal de Nicaragua; falaba de levar ós agricultores, recolectores e familias a protestar alí onde están as máquinas.

E todo o van conseguindo estas asociacións por medio da loita, loita continua dende xa fai moitos anos conseguindo pequenos avances por parte dos gobernos e da propia xente das comunidades, que é vital que desenrolen a conciencia do fundamental que é a organización deles mesmos para ir conseguindo eses cambios progresivos e tan beneficiosos. E son as mulleres as grandes protagonistas destes cambios, son as que realmente teñen máis interés e dan os verdadeiros pasos.

Como por exemplo Ama Claudia, unha señora que vive na comunidade do Tabacal, cruzando ó outro lado do río Malacatoya. Según Eliza é unha muller única, xa maior pero con moitas ganas de facer cousas e que sempre traballou con honestidade en todo o que se propuxo e lle propuxeron. Entre algunhas das cousas feitas, con outras mulleres levou a cabo o proxecto dun muíño, moi importante para a súa economía.Unha vez alí, invitounos a comer un peixe chamado "mojarra", riquísimo, con arroz e plátano cocido.

Na casa comunal do Tabacal reciben na tempada de verán en España a voluntarios e voluntarias que traballan en proxectos de alfabetización e ó mesmo tempo convivindo estreitamente coas familias.

Toda a historia de “Calli-Tanday” e FUNDAVI é moi longa e teño medo de non sabela contar pero sí quixera mencionar a labor que unha muller de Lugo coñecida como Ana María, fundadora de FUNDAVI e pertencente a AXUNICA realizou e realiza dende fai moitísimos anos. Todo o mundo a coñece aquí e axudou a moitas mulleres destes lugares a unirse e traballar xuntas.

Dende Malacatoya agardamos un bus (o último que pasa por alí, á unha do mediodía) que nos achegou a Tepalón. Nesta área hai dúas casas comunais, Tepalón I e Tepalón II. Na primeira Dona Dora estaba reunida cunhas mulleres que levan o proxecto do comedor escolar para os nenos da zona, un incentivo para que vaian á escola e para garantizarlles unha boa comida ó día. E Dona Chilo leva un obradoiro de costura con outro grupo.

A Eliza tocáballe ir a Tepalón II onde a agardaba un grupo bastante numeroso de mulleres e algún home para falar do proxecto da auga potable e mais da electrificación. O proxecto de electrificación está subencionado nun 30% polo Concello de Lugo e pretende levar luz a toda esa zona, onde nunca tiveron luz e hai mulleres que levan vivindo alí dende comezos do sandinismo, fará uns 35 anos.

As reunións que leva a cabo Eliza prolongaranse durante 5 meses e buscará fomentar a conciencia de grupo e de cooperación entre eles. Comezará falando dos valores humanos e a súa importancia pois son vitais para o éxito destes proxectos xa que se trata de poñer a auga ou a luz de xeito legal e hai xente que non paga e decide “pegar” o seu suministro, o cal é un perxuízo para todos pois cantos máis estén unidos sempre lles sairá máis barato.

Pouco a pouco van conseguindo que esta xente esté máis ilusionada e colabore, polo menos nesta zona o resultado está sendo bo pero noutras, coma no Tabacal, contábame Eliza que despois de percorrer casa por casa (debaixo do sol…) falando con toda a xente especialmente mulleres para que se animaran a participar, chegado o día da reunión non apareceu ningunha. Hai moitas razóns, unha son os homes que non lles deixan vincularse por medo a qué sei eu (doado de imaxinar, por outra parte) e outras a xuventude e pasotismo doutras que prefiren quedar diante do televisor vendo a telenovela.

Os esforzos por tanto son moitísimos, a loita polos seus dereitos vén delas mesmas e non poden agardala por parte dos gobernos que fan máis ben pouco; resulta moi gratificante cando ves imaxes de satisfacción como as de Tepalón.

Nesta área de Tepalón as casas sitúanse cos patios cara o río Malacatoya e cando hai as enchentas de outubro (non é o caso deste ano de sequía) chega a inundar todo ata o camiño; cando o furacán Mitch dicíame Eliza que ela e Dona Chilo fixeron longas camiñadas polo medio da auga ata chegar a onde estaban as familias para que así sentiran que non estaban soas. Por iso tamén a importancia das casas comunais, moitas veces son un lugar de refuxio para estas situacións de desastres naturais, están levantadas algunha a un metro de altura do chan para poder resguardar á xente.

Toda a inmensidade de terra que se pode alcanzar coa vista en Tepalón pertencen a un só home, un terratenente que decidíu entregar unha pequena porción de terras ós agricultores pero sen ningún documento que lles outorgue a posesión dos mesmos, é dicir, a terra é súa e non é súa. Poderían perdela en calquer momento, de feito dito terratenente vende precisamente os inmensos terreos que hai máis alá do río (por creo 5 millóns de dólares) e aí en medio viven moitas familias.

Onte vin moita pobreza (casiñas feitas de plásticos e paos, por exemplo) mais Eliza me dixo que aínda hai zonas peores ás que eles acoden.

A volta fixémola con dúas máquinas de coser na parte de atrás da furgo e esta vez animeime a ir sentada aí, facendo auténtico “ray”. Foi divertido e intenso, a verdade, ver dende aí cómo o “carro” cruzaba as enormes pozas e aguantar os tumbos que a furgo vai dando polos continuos baches. Se unha muller de 50 anos pode facelo dende logo eu tamén tiña que poder.

Cheguei moi cansada onte a casa.

Obras en "Juan Diego" e as miñas clases (27 de outubro)

Coma tódolos martes dende que cheguei, dirección escuelita “Juan Diego”, no Tepeyac.

Agarro bici dirección cementerio e alí collo un bus; hoxe non me cobraron de máis, sen case mirar ó rapaz que cobraba dinlle 10 córdobas e nin me rechistou, ou sexa, que ese é o prezo, e nada de doce como me cobraron dous listillos as veces pasadas. Ó ser considerada “gringa” aprovéitanse da miña suposta ignorancia dos prezos e mesmo che discuten, como me fixo un a última vez pero nesta ocasión asegureime e pasei a levar eu a iniciativa, nada de preguntar canto é. E saíu ben.

Atopeime con Quelo no camiño á escola, despois de baixar do autobús. De novo él fixo a ruta en bici.

A escoliña está en obras e lembrei cando estabamos nós coas nosas… pero creo que as medidas de seguridade sonche bastante diferentes, os nenos aquí seguen xogando nos columpios a pesares de que o soldador está xusto á súa beiriña. Ademais, se xa non tiñan moito espacio agora unha das aulas é un taller, provisional, está claro pero están na recta final de curso e andan coas pesadas cadeiras de aquí para alá facendo traslados según as necesidades.

Hoxe tedes fotos das miñas clases, de dúas polo menos, cos de 1º grao e preescolar. Traballei cos de 2º, 3º e 4º e 5º, que en música están xuntos. Quelo xa me deu hoxe aínda máis protagonismo para ir facendo pouco a pouco a transición de profesores pois cando el marche eu me encargarei das súas clases e xa que leva todo o curso él con eles pois se faría un pouco duro que de súpeto ocupara eu o seu lugar.

Traballei ritmos sinxelos con percusión corporal, cancións con xestos e movemento e mais cantamos algunha canción tocando eu a guitarra ou acompañándome Quelo.

Estivo en xeral moi ben. E son tan cariñosos, xa só coa mirada son cariñosos.

O paseo de volta a Granada sempre é agradable. Parei nunha boa panadería preto do cemiterio (creo que xa vola mencionei, El Esfuerzo) e alí merquei de novo pan e hoxe trouxen tamén uns pasteis riquísimos e grandes, cada un 6 córdobas.

Ás catro tiña clase en “Calli-Tanday” pero antes pasei por unha tenda de artesanía para turistas e había unhas chinelas idénticas ás que merquei no mercado de Masaya e de non costarme máis de 20 córdobas (menos dun euro) nesa tenda pasaban a 100 córdobas!

Fixen unha foto á casa na que se inspira a noveliña que estou lendo e mais doutras casas de camiño á casa comunal. Xa as veredes máis abaixo.

E hoxe en “Calli-Tanday” tamén houbo moi poucos nenos, só 6. Cando cheguei estaban a facer artesanía na aula de preescolar que alí teñen, artesanía que despois venden e por exemplo tamén os españois que veñen de voluntarios (moitos de Lugo con Axunica) as traen para vender aquí.

Pero a clase foi moi ben, aprenden rápido e creo que lles gustan as clases pois sempre me decato de que estiveron practicando, o que é boa sinal.

Encántame esta clase, quizais porque son maiores que a maioría dos nenos onde dou clase e estou máis acostumada a esa idade ou por eles mesmos probablemente, a verdade é que son encantadores e reaccionan con todo o proposto, teñen ilusión e son divertidos e boa xente.

Voltei para casa camiñando con Verónica e Marbelý, que me foron ensinando palabras nicas; creo que me van ensinar moitas máis das que eu aprendería soa ademais porque é un falar que algunha xente vai perdendo, por exemplo a propia Marbelý comentaba que ela falaba moito máis “nica” do que o facía agora, quizais por abandoar a súa comunidade e vir para a cidade e estudiar unha lingua máis estandarizada, o “español”, que é como lle chaman.

Foi un paseo moi agradable e constructivo.

Mañá vou cos de “Calli-Tanday” a unha comunidade rural nun lugar chamado Malacatoya, onde para ir hai que cruzar en barcaza, qué emocionante! Leva unha hora chegar alí. Espero ter fotos e información interesante para ensinarvos. Teño que levar a comida e auga, Celina acompañoume a unha venta preto da casa para comprar pan de molde, queixo “amarelo” e xamón, todo carísimo comparado coa relación cantidade-prezo que se manexa noutros productos no mercado: o pan de molde 21 córdobas, cada loncha de queixo 3,50 (merquei 5) e o paquetiño doutras 5 lonchas de xamón 26 córdobas.

Voltamos para casa eu correndo e xogando ó pilla-pilla con Yasir, foi divertidísimo pero cheguei chorreando (tampouco é moi raro). E mentras me refrescaba coa piña Celina decatouse de que levaba a camiseta do revés, andivera con ela mal posta toda a tarde coas etiquetas colgando! E comenteille que iso en España significaba que che darían un regalo e efectivamente tiven un regalo pois cando cheguei do cíber despois das clases Celina me tiña preparado un prato cunha especie de tortilla española no centro e rodeada por trociños de maduro frito facendo unha especie de debuxo culinario, todo un detalle. Ese foi o meu regalo.

O posto de Ivania e Pedro, hamaca e vocabulario (26 de outubro)

Xa teño a miña primeira hamaca! Aconsellados por Pedro, fomos Giuseppe e mais eu a buscalo á súa tenda, diante da porta principal do mercado, para que nos acompañase a mercar o material necesario para facer as hamacas. Nun posto mercamos o que se chama “forro” ou hamaca feita con tela de saco (a máis barata) e o “mecate”, a corda para colgala; o forro xa trae a costura nos extremos para por aí introducir o cordón. A señora do posto deixounos o kit completo por 60 córdobas cada un.

Pasei despois por algúns locais do centro cos que quedara fai tempo para solicitar patrocinio e citáronme todos para a tarde seguinte. A estas horas xa podo dicir que as respostas foron negativas.

Pola tarde tocábame clase en “Calli-Tanday” pero antes pasei pola escuelita “Yo Puedo” para ver cómo vai o ensaio do grupo de nenos que alí ensaian a canción “Pobre la María”, de Carlos Mejía.
Subín para as catro e media a “Calli-Tanday”.

Pero onte eramos pouquiños na clase, varios rapaces están enfermos e outros estaban de día de descanso; 5 alumnos e mais eu, traballamos ben, gústalles o que facemos pero penso que a hora e media que teño programada lles resulta un pouco dura ás veces… Eles tiveron clase dende as 7 da mañá e teñen as súas tarefas que facer e aquí o día agota, ou polo menos así a min me pasa. Por exemplo, precisamente o meu agotamento onte era enorme a iso das 3.30 e realmente non fixera practicamente nada en todo o día pero o calor é tanto que ata que dan as 5 da tarde e o sol comeza a desaparecer non me dou revitalizado. Sorpréndome a min mesma aguantando como aguanto pero sei que unha tempada longa aquí me custaría bastante soportalo.

Volvendo para casa trouxen a Marbelý unha das alumnas da casa comunal, na bici facendo “ray”. Foi o meu primeiro “ray” completo e leveina moi ben para ser a primeira vez. Vive preto da miña casa, na Villa; vive cunha señora que está soa pero a súa familia vive ós pés do Mombacho nunha comunidade ó pé dun río pero na semana, mentras estudia a secundaria, pasa a vida en Granada; e a súa familia pódese permitir iso porque está becada precisamente pola Casa Comunal e por iso participa das actividades que alí se organizan. No futuro tamén lle axudaran coa universidade.
Contoume que lle tocaba planchar ó chegar á casa.

Como non teño moito que contar vou seguir coa miña recopilación de vocabulario e expresións nicas:
-“A la orden”: expresión para “de nada” despois do gracias.
-“arrecho/a”: enfadado/a (“Se puso arrecha”)
-“fregar”: molestar (“Ai, no fregués!”)
-“razón”: mensaxe, recado (“¿Vos podés darle una razón?”)
-“estar parado”: estar de pé (“Párense, pues!”)
-“botar”: tirar (“Boto los frijoles que están malos a la basura”)
-“chapa”: pendiente (“Vos tenés una chapa en la nariz”)
-“qué salvaje!”: qué bueno, “guay”
-“aplastáte!”: senta e queda quieto
-“zipote”: neno, pero lido con “s” líquida en vez de “z”
-“chigüín/a”: neno, nena
-“butaco”: mecedora (que en tódalas casas hai, mobiliario básico coa hamaca)
-“brizar”: chuviscar, pequena choiva que soe preceder á torrencial, tamén lido con “s” líquida
-“pillar”: o piar dos paxaros

Ata aí.

San Juan de Oriente (25 de outubro)

Esta noite espertei de súpeto pensando que o tellado da casa caera. Ás tantas da madrugada houbo un estruendo nas planchas de cinc tremendo e como non escoitei que ninguén da casa se erguera pois tampouco o fixen eu (saír da mosquitera dáme un pouco de pereza). Ó final resultaron ser os gatos, coma tódalas noites; gatos da rúa que se pasean, corren, pelexan… nos tellados das casas e causan tremendo ruído rebotando no cinc.

Con Celina, Yasir, unha parella de rapaces amigos deles e mais Giuseppe fomos de excursión a outro dos chamados “pueblos blancos”, San Juan de Oriente. Cando lía a guía pensaba que se chamaban así por seren de casiñas brancas e non é o caso. A peculiaridade que teñen é que venden artesanía e en San Juan a especialidade é a artesanía precolombina, artística e utilitaria, pezas fermosas en barro reproducindo formas mitolóxicas aztecas ou con decoración animal, vexetal ou xeométrica. Algúns son pintados rematada a cocción (son de colores máis vivos) e outros se decoran antes da cocción facendo con punzóns os diferentes relevos que despois conforman o debuxo.

É realmente bonita esa artesanía e moi barata, baratísima tendo en conta o prezo ó que se pagaría algo feito artesanalmente en Galicia, por exemplo, e se un busca nas casas onde hai fornos aí sae aínda máis barato pois eles despois o distribúen a outras tendas onde xa lle suben un pouco o prezo pero aínda así segue saíndo moi barato. Por exemplo, por un portavelas de mesa do tamaño dun coco grande (para que vos fagades unha idea), todo decorado e coas ventás para a luz con formas de estrelas pedíannos 80 córdobas, que veñen sendo menos de 3 euros!
A excursión foi con Pedro e Ivania, a parella amiga de Celina, que se tomaron o domingo día libre. Teñen unha tendiña enfronte da porta principal do mercado onde venden roupa principalmente e abren tódolos días, seica o de onte foi unha excepción na súa rutina.
Con eles andivemos de paseo por San Juan e cruzamos a estrada para ir de novo ó mirador de Catarina, xa é a segunda vez para min e Giuseppe e na entrada ó estranxeiros cóbrannos 20 córdobas e ós nicas 2 así que pensamos en non entrar pero Ivania fixo presión ó garda e deixounos entrar por 5 córdobas a cada un. Nótase que traballando no mercado o seu é a negociación.
Mereceu a pena estar de novo alí porque a luz do día era distinta e distinguíase moito mellor o que había ó lonxe máis alá da lagoa, víase perfectamente Granada e o lago Cocibolca e mesmo as montañas ó fondo deste.
Xa voltando cara a parada do bus antoxóuselles un “raspado”, un invento nica feito con xeo raiado co que fan unha boliña e despois cuberto por mel de piña, de tamarindo e leite condensado cos que crean un cadro de cores moi brillantes. A máquina para raiar o xeo era ben curiosa. Podedes vela nas fotos.

Chegamos a Granada e pasamos mercar ós últimos postos abertos do mercado: arroz, frijoles e aceite, que mercan por litros en bolsiñas de plástico. E falando das bolsiñas de plástico, cando alá hai grandes campañas de concienciación para que deixemos de empregalas aquí están sendo realmente un problema, utilízanas a cotío e sobre todo á hora de servir os “frescos” e os xeados, véndenos en bolsas de plástico ás que lles fan un furadiño nunha esquina para ir despois chupando do zume ou do xeado; e a pesares de que hai papeleiras (tampouco moitas) a xente ten o costume horrible de tiralo todo ó chan, dende os buses caen os botes de coca-cola ou “gaseosas” (bebidas con gas de diferentes sabores), nas rúas rematado o “fresco” a bolsa vai ó piso… A verdade é que en xeral non hai coidado dos espacios públicos, urbanos e naturais, e uns lugares tan fermosos estanse vendo inundados de non paralo pronto pola marea das bolsas.

Á noite fun ó cíber da esquina. Ultimamente cambiei a outro tamén cerca de casa que é máis barato e máis rápido co cal evitei ó dono de relixioso fervor durante uns días pero onte tiven que voltar e de novo sáin rindo de alí. Xa me mira raro, quédaseme fitando como analizándome e eu simplemente non reacciono ata que me fai cuestións como de novo as que me fixo onte ó ir marchar:
-Señorita, usted de dónde es si me lo permite?
-De España.
-Ah, y allí en España hablan así como usted?
-Disculpe?
-Pues si por eso usted habla así, como una española.
-Supongo que sí, soy de España y hablo como una española, no es lo normal? Buenas noches!
Por suposto que a súa pregunta tiña un dobre sentido; a estas alturas xa non me asusto pero un día vou acabar dicíndolle que se limite a darme o ordenador e punto.

Formigas, piñata e superavoa (24 de outubro)

Hoxe foi outro día deses tranquilos; bueno, o espertar gracias a unha formiga non foi tan agradable. Á mañá estaban os maduros enriba dun arcón e apareceron cheos de formigas así que fun lavar un e cando o tiña na man notei unha formiga enriba do dedo meñique da man esquerda, mirei e unha formiguiña pegoume xusto nese momento un pedazo mordisco! Cómo morden ou pican as desgraciadas e mira que son cativas!
Hai moitos tipos de formigas aquí pero as principais son catro: dous tipos de formigóns, uns negros e outros vermellos que son doentes e cunhas antenas enormes (a formiga en sí é enorme) e logo hai outros dous tipos de formiguiñas máis pequenas, unhas que non fan nada e son tranquilas no seu camiñar e outras que andan moi rápidas e ás que chaman “hormigas locas” precisamente polo descontrol e rapidez do seu movemento, unha desas foi a que me picou. Tremenda!

Amañecín cedo e aprobeitei para ir a internet e mais ler un pouco. Despois de comer baixei ó centro a un lugar de segunda man onde merquei un par de pezas de roupa para trote. Merquei un vaquero corto noviño por un euro e medio. Había tres seccións na tenda, a premium e outras dúas, xa na premium era barata imaxinade as outras dúas... Na última sección xa non che deixan "tallar" (probar) a roupa, lévala a ollo. Tamén tiñan xoguetes de segunda man pero a verdade bastante feitos polvo...

Ás tres quedara con Celina para ir á piñata da neta da súa mellor amiga. Isto da piñata é algo aburrido para os adultos pois están aí sentados entre os nenos e apenas se relacionan entre eles; mesmo algúns nenos non se levantan das súas cadeiras en todo o tempo que dura a piñata, que por outra banda non é moi longa, unhas dúas horas entre recibir ós invitados, reventar a piñata e máis repartir a comida para os asistentes, que para a ocasión poñen as mellores galas; Celina foi toda guapa.
A nena de hoxe volvía a ir vestida de amarelo e como se fose unha princesiña (para o meu gusto un pouco cursi…). Nós sentamos fóra da casa e recibimos a comida e bebida, un prato de arroz á valenciana e un fresco de cacao.
Durante a merenda ían aparecendo os cans da rúa, sempre famélicos in extremis; dá moita mágoa velos apañando calquer cousa que ula a comida, o outro día vin un comer unha bolsa de plástico completamente baleira e hoxe outro devorou a servilleta na que envolveran un trociño do “cake” do cumpreanos.
Ó remate a mamá da nena veu falar con nós e eu pregunteille se custaba moito preparar a piñata (globos, aluguer de cadeiras, a comida, o vestido da nena e regaliños para os nenos que acuden) e respostoume que levaba 7 meses aforrando para a dichosa piñata! Que lle propuxo á filla ou ir de cea coa familia ou piñata e por suposto gañou piñata. É que o que ela nunca tivera llo quería dar á súa nena.

Máis tarde fomos en bici Celina e mais eu tomar algo á zona de bares, La Calzada. Pedimos un batido riquísimo de papaya, piña e sandía. Había un grupo grande de mozos bailando breakdance no medio da rúa e mentras facían cada un o seu número poñíanse diante dos coches e obrigaban a parar o tráfico durante ó mellor uns 10 minutos, así gañan algúns cartos pasando despois a gorra. Outros cativos moito máis pequenos van pasando á túa beira mentras tomas algo e intentan venderche case calquer cousa. Nada agradable.

Falando con Celina sobre a súa historia persoal quedei abraiada cando me dixo que ela era a 5ª de de 21 irmáns!!! Ai, a abuelita Luísa é a caña, mi madriña! Como dixo Celina, naqueles anos non había televisor.
Deses 21 fillos xa morreron nove (uns por enfermidade ou accidente, un deles morreu nunha manifestación a  prol de Daniel Ortega, unha furgoneta da policía bateu contra os asistentes;  e varias mulleres finaron por complicacións no parto; Carla é a máis pequena de todos e tiña unha irmá xemelga pero morreu ó nacer) ;  outros viven en Costa Rica, onde a emigración nica é moi forte pois a diferencia salarial é enorme. O fillo máis novo de Celina (con 21 anos) de feito está alá.
A Luísa, qué pedazo de muller tan enerxética e activa traballando na casa e con tan boísimo humor, sempre de risas e contando contos… Sufrindo da asma, coas “calenturas” que a deitan na cama e aínda levanta facéndoche unha broma e cun sorriso. Bícame as mans e dáme apertas. Ten 79 anos.

Folklore, cociña alemana e teatro (23 de outubro)

Na Casa dos Tres Mundos ás 8 da mañá había un concurso folklórico de varias escolas públicas de Granada e arredores. Quelo estaba entre o xurado. Os gañadores foron o grupo de Nandaime, varias nenas con cestiñas na cabeza como complemento no traxe típico. Según a zona ou o tipo de baile os traxes cambian. Eu teño ganas de levar para España un traxe típico nica, polo menos unha falda como as das fotos con moito voo; no mercado de Masaya venden o traxe de adulto enteiro por uns 350 córdobas.
As “chinelas” son as sandalias de coiro que usan e a “cotona” a camisola bordada.

Tralo concurso de baile houbo outro moi interesante: Concurso de Lectura en Voz Alta. Tamén, varios nenos de diferentes escolas saían diante dun xurado e de nós (público asistente) a ler un conto cada un, iso a primeira proba; despois o xurado seleccionaba un fragmento dun conto para ler a primeira vista e sobre o que despois se lles facían preguntas de comprensión.
Ó parecer durante a época sandinista (anos 80), houbo inxentes esforzos por parte da revolución de alfabetización do pobo. Según Quelo, o analfabetismo é dun 3%. E os esforzos son grandes porque algúns profesores (como o señor José, de “Salomón de la Selva”) percorren duros camiños tódolos días; mesmo hai algunha escoliña de preescolar preto de Granada que en realidade se ubica na casa dunha veciña, por non haber local para os nenos (é un proxecto da organización do Tío Antonio).
Durante a celebración do concurso unha señora foi repartindo zume e pan doce frito ós asistentes. Un agradable detalle a media mañá.

Hoxe cociñaba Lenya e fixo un prato típico alemán: Kartoffeln Puffer (un guiño para Carmen, jeje!, que saibas que non practico nada). A Celina gustoulle: unha base de “papas” raiadas (patacas) con ovo, fariña e sal coa que se preparan unhas tortas coas que despois se acompaña unha mestura de trociño de mazá con canela, zume de limón e azúcar. Sinxelo e rico.

Ás 4 quedei con Óscar para falar sobre o meu horario e de paso fomos ata o mercado e ó Palí a comparar prezos para a preparación do que será o almorzo e o refrixerio que recibirán os nenos máis os asistentes ó concerto, algo parecido ó do concurso de lectura. Vai cociñar a muller de Don Desiderio, un señor que dá clase de guitarra en “Calli-Tanday” e que vai colaborar con Ritmo en los Barrios para o día do concerto, e por suposto vai ser axudada por voluntarios e outras mamás xa que cociñar 50 libras de arroz non debe ser cousa doada.
Eu aprobeitei e merquei un montón de cousas: xabón, té de rosa de Jamaica (boísimo fervido con canela e tomado frío con azúcar), arroz, piña (outra vez, slurp!), “chilote” (como mazorquiñas pequenas e estreitas coas que a señora Luísa fai un guiso riquísimo), plátano maduro (o de freír) e outras froitas: guayaba de mesa (que nin a señora Luísa nin Enrique coñecían ¡¿?¡ e que estaba moi áceda, botámoslle sal) e “pitaya”, unha froita fermosísima que seica nace dunha pranta que vive coma parásito noutros “palos” (árbore), é de espiñas cun nome que non lembro e ás veces os que cultivan esta froita insertan a pranta no tronco doutras árbores para que floreza ou tamén nace salvaxe desta maneira (púxenvos unha foto no último slide).

Ás 7 quedara con Giuseppe para ver unha obra de teatro na Casa, tamén (é o centro cultural da cidade). A compañía era Teatro Justo Rufino de Managua e a obra “Sopa de Muñecas”. Falaba sobre a violencia intrafamiliar e estivo bastante ben; houbo un breve coloquio ó final onde a xente estivo comentando algunha cousa.

O problema da violencia doméstica en Nicaragua é moi forte, todavía custa moito facelo público e a xente esconde todo tipo de abusos e maltratos, a mulleres e nenos especialmente.

Unha vez rematada a obra fomos ata un local máis ben de "gringos" (estranxeiros), o Imagine, onde un cantante de Managua bastante coñecido en Granada daba un concerto con guitarra, voz e percusión. É Moisés Gadea, de tradición musical pois o seu tío ó parecer xa foi ou é un cantautor recoñecido. Quizais lembre o nome noutro momento.

Rica "repocheta" (22 de outubro)

A mañá foi de repouso en casa lendo a noveliña nova ata a hora na que debía ir buscar a Giuseppe para ir á escola “Salomón de la Selva”.
A viaxe na bici é unha aventura, xa volo contei, atravesas a cidade e despois de pasar a ponte que hai un pouco despois do mercado comezas a subir unha rúa semi asfaltada para despois ter que tomar á esquerda onde todo o camiño pasa a ser de terra, con moitísimos baches, pedras e máis pedras; e vas pasando por entre as casiñas de tablóns de madeira e de pranchas de cinc, cruzándote cos cans, os nenos, as bicis… e pouco a pouco un se vai adentrando na zona rural onde algunha casa xa ten un pouco gando, vacas cunha papada enorme que baila ó elas moverse, algún porco, cabras… pero son granxiñas moi pobres, onte parámonos diante dunha que tiñan bastanes vacas pero a casiña era un pendelliño de madeira, pequeno pequeno, onde vive toda a familia.
E como chovera o día anterior había bastante lodo, sobre todo nalgunhas zonas onde se formaban graaandes charcos e para pasar eu preferín bordealos e apoiarme na bici, que metía polo medio da auga; o barro era resbaladizo e as botas acabaron completamente enlamadas. Pero todo isto fai o camiño máis interesante que ir en bus e chegar á escola directo, claro que tamén é moito máis cansado porque polo menos dende a miña casa é un traxecto de media hora ata a escoliña.

Xa alí, asignáronme a dúas neniñas de 1º grao, Ruth e Marta Elena, teñen 6 ou 7 anos e son tan pequenas e tan lindas… Estivemos repasando as vocais, as sílabas coa b, v e r… Marta vai máis atrás ca Ruth e precisa máis traballo de reforzo. Non deixan de sorrir, sobre todo Ruth, basta con que a mires para que bote unha risotada. Xa farei fotos a semana que vén para que as coñezades.
Durante o receso coñecín a unha nena de preescolar á que lle pedín que me ensinara a súa aula, un galpón de madeira que hai nun lateral da finca e que está cheo de moscas, é que xusto ó lado hai unha granxa.
Eran uns 5 nenos os de preescolar e despois de coñecelos propúxenlles cantar unha canción e acabamos cantando 5 ou 6. Estaban sentados ó meu arredor e pedían máis e máis. Vendo a súa ilusión propúxenlle á profesora se quería que cando eu fose alí lle botara unha man ensinándolles cancións que quizais a ela despois lle poderían servir para a clase e aceptou. Será un pracer para min. Tamén vos ensinarei fotos a semana que vén.

As 5 voltamos Giuseppe, o profesor José, Josué (de Ritmo en los Barrios) e mais eu para Granada. Chegamos xa anoitecendo e prontísimo se fixo escuro. Aquí os solpores non duran case nada, son moi rápidos, en torno ás 5.30 comeza a caer a luz e pouco despois xa é noite pecha.
Pasei polo hostal do francés mercar brioches pero non tiñan ata hoxe.
Ó chegar á casa pegueime unha boa ducha e a roupa non estaba tan manchada coma podería estalo despois da travesía, sí as miñas botas, esas sí que metían medo. Deixeinas fóra.

Ía ir con Celina cear “quesadillas” a un local na rúa de bares e cafeterías principal de Granada, La Calzada, bastante recente por certo a apertura de todos eses locais, ten uns 5 anos e son máis ben para turistas. E seica en La Hacienda é onde a súa amiga fai ese prato riquísimo; pero Celina chegou máis tarde do que pensaba e cambiamos os plans, suxeríu ir mercar unhas “repochetas” e unhas “papas” e qué rica a “repocheta”: a base de “tortilla”, (como unha folla de pan que estala ó mordela), frijoles “machucados” ou aplastados facendo unha masa sobre a que despois vai queixo de crema e finalmente ensalada de repolo. Huuuummm, boísimo!

A marea de choiva (21 de outubro)

O día comezou hoxe un pouco peor do que rematou.

Fun á escola “Angela Morales” a acompañar á profesora para observar as súas clases alí e ver cómo traballaba e coñecer ós nenos. Como esa mañá choveu poucos nenos se presentaron. E tampouco saquei fotos da escola porque non me provocou a mesma boa impresión que outras. Foi xa estrano dende o comezo, os nenos facían o que lles daba a real gana sen practicamente ningún tipo de control e carecían de total orde na realización das tarefas. Varias cousas me provocaron unha sensación estrana pero non quero extenderme con este sentimento un pouco máis negativo que o doutros días, supoño que tamén tocaba.

Cheguei pronto a Granada e fun mercar un par de libros á Casa dos Tres Mundos, un precisamente ambientado en Granada: La casa de la piedra Bocona, de Martine Dreyfus Bendaña, escritora de Managua. Faime ilusión ler unha noveliña que recrea a vida nesta cidade e na que se mencionan lugares que xa coñezo, é coma estar un pouco máis aquí dentro.
Máis tarde contaríame Guillem que esa pedra existe realmente e que todavía se pode ver na esquina da casa. Teño que fixarme ben.

Así que como hoxe tiña tempo merquei ingredientes e cociñei un prato de pasta con verduras, nada do outro mundo. Costoume coller o punto ó sal, o que aquí empregan é distinto ó noso e é moitísimo máis suave. Tampouco conseguín sacarlle o sabor que quería, ó mellor é polo aceite de “ajonjolí”. Pero comeuse case todo.

A tarde foi relaxada na casa e aproveitei para sacar fotos a Luísa, Celina, Yasir… hoxe deulle por disfrazarse de superpolicía do espacio!
Acompañei a Celina a internet para aclararlle algunhas cousas do correo porque non todavía non o entende moi ben e así botarlle unha man. E por certo, outra que tamén ten facebook.

Quedara con Guillem a iso das 5 e pico e antes pasei polo mercado para coller un par de piñas (non sei qué me pasa aquí que teño antoxo de piña, pero bestial!); e alá fun cara o Hospital Viejo (a zona onde vive), cargada con dúas pedazo piñas, tres plátanos maduros e unha libra de queixo de freír. E soltóuseme a cadea da bici; nada máis baixar un señor púxoseme ó lado para botarme unha man. A xente polo xeral é tremendamente amable e entregada.
Guillem levoume ver un hospedaxe que vai montar cunha socia “tica” (de Costa Rica) porque ó mellor cambio de lugar de residencia para un máis fresco por razóns que contarei máis adiante, pero debo aclarar que non é nunca por atoparme mal onde estou; ó contrario, a idea de marchar prodúceme moita tristeza xa que cada vez estou mellor coa familia pero vai ter que ser así.

Comezou a diluviar mentras nos desplazábamos coas bicis ata a casiña verde que será en breve unha bonita e agradable hospedería e chegamos máis ou menos secos, o problema veu cando non daba parado e a min non me quedaba outro remedio máis que vir para casa. E o de onte aínda non foi nada comparado coa tromba de hoxe, cómo arreciou miña naiciña! Así cheguei, coma se me tiveran tirado enteiriños vinte baldes de auga por riba… Pero foi divertido, sí.
Ó chegar á casa da miña familia nica a auga estaba caendo xa pola parede do salón e facendo tremendos charcos no porche; e así continuou looooongo rato. Lembrei as casiñas que estes días vou vendo que se erguen enriba da terra, directamente enriba, e que non son máis que de taboleiros de madeira ou planchas simples de cinc. Aillamento nulo. E nada máis saír de Granada hai zonas rurais sen siquera luz pública, cómo o deben de pasar cando hai trombas deste tipo…
Seica estamos aínda no estación de inverno do trópico (a húmida); tan só distinguen dúas, verán e inverno. Cara novembro vai comezando o verán que pega duro en abril e maio (cómo será, se eu agora xa me derreto...). O caso é que, apesares do que eu estou a contarvos sobre a choiva, este ano está sendo de bastante sequía; outubro é o mes dos furacáns e as enormes tormentas que traen a auga necesaria para os cultivos de millo e frijol e realmente dende que eu cheguei e xa dende antes case non está a chover nada, así está a ocorrer que a moitos agricultores que invirten moito esforzo e cartos neses cultivos se lles están estragando, o que provocará non só o maior empobrecemento desas familias labregas senón tamén a subida xeral do prezo dos cereais para toda a poboación.

Nicaragua é un país de inmensa fermosura e inmensa miseria.

Despois de cear comimos unha das piñas enteiriña! Celina ensinoume que ela lle bota sal cando está un pouco áceda e, a min que non me gusta mesturar doce con salgado (para min a piña entra dentro da categoría de doce), encantoume! Así foi, que entre Celina, Lenya e máis eu (sobre todo a gran devoradora fun eu…) papamos unha “mazotroncha” piña. Qué ben me sentou.
Seguín sacando algunha foto e estivemos de conversa, falando de pan, de comidas, da marea que nos ía arrastrar pola noite… Foi moi agradable.

"Juan Diego", "Calli-Tanday" empapada e relixión no cíber (20 de outubro)

Martes, así que tocaba escoliña “Juan Diego”. Quelo, moi valente, subíu en bicicleta todo o camiño; para min é demasiado así que fun en bus, coa bici no tellado do bus ata o enganche do camiño.
Cheguei antes ca el. Madia leva.

Cando ía na bici cara a parada do bus pasei ó carón dunha zona onde aparcan camións e puiden ver algúns camioneiros deitados en hamacas que colgaban dos baixos do camión.

Os martes son un día duro, de 7 a 12 Quelo pasa por tódolos graos da escola, onde sí hai ata 5º (creo que o outro día escribira que ata 3º tan só). Todo sen descanso; e tocando madrugar tanto como madrugamos (eu erguinme ás 5.30) e co calor… a iso das 11 eu xa non podía máis e iso que non din as clases enteiras, Quelo comezaba cada sesión e deixábame o final para min para facer algunha actividade; dependendo do curso fixen máis ou menos, cancións, xogos rítmicos e de movemento que parece lles gustaron. Hai unha canción que aprendín do famoso “CantaJuego” que é o “Chuchuwuá”, unha canción para facer en formación de trenecito na que vas mandando ós nenos usar diferentes partes do corpo sucesivamente: brazos extendidos, puño pechado, cabeza cara atrás, culete cara atrás… e aí cometín sen querer ó parecer unha vulgaridade, oops! Resulta que Quelo me dixo que dicir “culete” é feo… seica eles empregan normalmente “nalgas”.

Os mellores momentos foron varios, encantoume a clase con 1º grao, son tantos… pero moi atentos e participativos; os de 3º quedaron tan caladiños cando me despedín cantándolles á guitarra o “Xan de Outeiro” (do disco PeloGato24, moi recomendable), explicáralles antes que onde eu veño falan un idioma diferente, semellante ó portugués, e como a canción fala de animais funlles preguntando estrofa a estrofa qué animais crían eles que eran os nomeados e acertáronos todos! O boi, o galo, a ovella… Mesmo me pediron ó final que llela cantara toda seguidiña, sen parar. Foi un gustazo.
E derretinme cos “piquiniños” de preescolar…uns 8 cativiños que non vexades cómo cantan o “Volando Voy” que Quelo lles ensinou (sí, sí, a de Camarón, toda a escola a coñece, jeje).

Cheguei morta a casa.

De volta parei nunha panadería preto do cemiterio que se chama “El Esfuerzo” e teñen moi bo pan (aquí “pan” chámanllo a algo parecido ó pan de molde branco pero con formas diferentes como pequenos cadrados) e doces. Levei para casa unha bolsa boa por 20 córdobas e encantoulles, a Luísa díxome que era moi bo.
Despois de comer baixei ó centro con tempo para ir ó supermercado e xusto comezaba a chover e cando aquí comeza a chover, bueno, xa sabedes, pouco despois arrecia. E pilloume a tromba bastante máis ca onte! Cheguei á clase das 4.30 co grupo de “Calli-Tanday” coma un pitiño remollado…
Hoxe había tres nenas máis e faltaba Yamilé, a máis pequeniña de todos. Gustoume moito a clase e creo que a eles tamén. Teñen moita curiosidade por todo o que lles propoño, sobretodo sorprendeulles a gota de auga que se fai coa boca e todos están desexando conseguila. Pero é que incluso estiveron practicando cousiñas dende onte ata hoxe! É xenial. E non cantan mal, probei unha pequeniña canción africana e foi bastante ben.
Ten boa pinta este grupo, ó ser poucos creo que imos aprender todos moitas cousas, tanto eles coma min. A ver se pronto vos ensino algunha foto para que os coñezades.

Dende alí voltei andando para casa con dúas das rapazas do curso, Eugenia e Marbely; a primeira está no segundo ano de carreira (becada por “Calli-Tanday”) facendo algo de administración e banca e a segunda está en segundo ano de secundaria. Fomos falando todo o camiño e tiñan curiosidade por saber cousas de España e falamos das mulleres aquí e alí; cando lles dixen a miña idade fixeron as dúas “iiiiiiihh…” (o “i” aspirado) que é algo moi habitual nas formas de expresión nicas para a sorpresa (lémbrame a Bouba, para quen a coñezades, ela facía igual); a maior botábame 25, qué ben! Claro, preguntáronme que se estaba casada ou tiña fillos e comentaban que as nicas é normal que moi moi moi noviñas xa teñan líos dese tipo, pero xa dende ó mellor os 14-15 anos.

Había ás 6 clase de baile pero como me mollara tanto preferín vir á casa e deixar o suor da danza para outro momento.
Ó chegar fun ó cíber. E lembrade ó señor do cíber co que mantiven aquela conversación estrana da outra vez? Pois debe estar preocupado pola miña espiritualidade, digo eu; a conversa de hoxe comezou así…
Señor do cíber: “Y digo yo, es usted la misma?”
Eu: “Sí, claro, la misma de todos estes días” (eu tonta de min, entendín outra cousa, se era a mesma “rapaza física” de sempre)
Señor: “No ha cambiado nada en usted?”
Eu: (olliplática) “No, creo que no”
Señor: “Quiero decir, sigue usted estando tan buena?” (evidentemente referíase á miña bondade de alma)
Eu: “Mire, es que no sé qué contestarle, yo sólo quería usar internet”
Brevemente, aí rematou todo porque por fin apareceu unha máquina libre para min que senón… bautízame alí mesmo!

Aquí hai moitísima influencia da relixión (de tódalas que se profesan, católicos, evanxelistas, testigos, mormóns…), alá onde mires hai nomes de locais relacionados con isto ou frases alusivas pintadas en muros e paredes; e a partir de certa hora do día atopas predicadores celebrando as súas reunións en pequenos garaxes ou baixos nas diferentes rúas. Lémbranme ós famosos predicadores americanos. Pero paralelamente hai grandes festas paganas, de feito a do 7 de decembro (que creo que é impresionante) ten esa orixe.

Ceei e estiven a sacarlle fotos a Yasir mentras ceaba os seus cereais.

Algo é algo (19 de outubro)

Ía ir de excursión cos nenos de “Salomón de la Selva” ó volcán Masaya pero repasando as citas cos posibles patrocinadores decateime de que hoxe luns tiña que ver a uns cantos, así que abortei a viaxe… Unha mágoa, sobre todo despois de que a mañá fose pouco fructífera: non estaba o xerente cando me fixeran ir porque supostamente estaría nese momento, ou porque xa terían unha resposta sobre a proposta de donación e iso tampouco pasaba… Din bastantes voltas. Mentras agardaba que chegase a hora das citas aprobeitei e fun ó mercado: encántame pasear entre os postos e ver á xente que vende as mercancías nestes e os que levan o seu postiño ambulante de rosquillas, ou mamonchinos, prátanos, limóns…colocadiños en cestas colocadas á súa vez sobre carretiñas pequenas, e van berrando “maní maní maní!” (no caso de vender cacahuetes) ou “tooortilla” cun pequeno glisando ascendente na primeira sílaba e certa nasalidade na voz (pero a tortilla de aquí é como unha folla de pan de pita, algo parecido).
Encántame ir ó mercado.

Despois de reunirme con Óscar e Quelo, falar do concerto e demais, fun comer a casa e descansar. Á tarde quedara con dúas empresas antes das 3.30 e a esa hora tiña que ir onde Quelo á escoliña “Yo puedo” e despois de 4.30 a 6 á casa comunal “Calli-Tanday” onde hoxe comezaba o meu obradoiro de percusión corporal e música en xeral. Tiña xa ganas, xa.
Como tiña que pasar por dúas empresas coas que quedara pola mañá e non puidera ser, voltei antes das 3.30 e ben! Os do Hotel Condominio (menudo hoteliño... Á verdade é que resulta cando menos chocante ver eses lugares con piscina no patio, boísimas instalacións...e as casiñas de bloques pintadas de colores arredor) déronnos 100 córdobas e os da empresa Paxeos (que fan traslados a turistas e tours a lugares de interese, ben máis caro que o bus regular nica) 20 dólares. Algo é algo.


En "Calli-Tanday" atendín a 5 rapaces e dúas rapazas xa maiores (bueno, agás unha das nenas cun nome que non consigo lembrar…), faltaban dúas nenas, creo. Estaba un pouco nerviosa porque creo que non traballan ese tipo de contidos ou actividades e non sabía ata qué punto conseguiría enganchalos. Ó rematar pregunteilles e dixéronme que sí lles gustara, cando menos creo que quedaron un pouquiño curiosos e sorprendidos. Mañá repito, a ver se vai ben tamén.
Ah, mentras estabamos na clase apareceu unha furgoneta pola rúa que levaba un aparello que ía expulsando un gas apuntando directamente ás casas e ese gas entrou na aula onde estabamos. Nada agradable. Fabián díxome que era para matar os zancudos, “por la influenza”.

Voltei para casa pasando polo supermercado La Colonia, para mercar un par de cousas de camiño á casa. E ó saír, pouco despois de montar na bici alá ó lonxe víanse relámpagos que ás veces simplemente quedan en iso, nas luces que desprenden porque non chegan a estoupar no ruído; hoxe estouparon un pouquiño tan só pero o que sí estoupou foi a chuvia enriba de min… Aínda me empapei un pouco ata a chegar á casa, supoño que algún día tiña que coincidir.

Lagoa de Apoyo (18 de outubro)

Onte coñecín a Lagoa de Apoyo dende fóra, dende arriba. Hoxe tocou dende dentro. Giuseppe e Carla (unha rapaza nica que traballa becada pola organización La Esperanza) foron os acompañantes.

Collimos bus a 15 córdobas e estrañoume pois o outro día un traxecto máis longo saíunos por 9 córdobas ¡…? Non entendín, quíxenlle preguntar ó rapaz pero a resposta foi que sempre cobran iso e non é certo, será polo tipo de bus, este era máis novo e pequeno…
Chegamos ó cruce para a lagoa e alí, cinco minutos despois (houbo sorte) apareceu outro bus que nos levaba ata abaixo, ata a mesma lagoa; foron 12 córdobas máis.
Foi interesante vela o día despois xa dende dentro e é bonita, moi bonita.

Ó principio estabamos sós, buscamos un lugar un pouco apartado dos chiringuitos máis turísticos (polo tanto con máis guiris, máis “chelas”, como creo que nos din aquí) e démonos un baño. A auga, a da bañeira, caldosa caldosa…
A medida que pasou a mañá e chegou o mediodía foron chegando familias e ó noso carón púxose unha ben grande que tamén traía mascota, un “chocoyo”.

Estiven a falar con Carla acerca da costumbre Nica de bañarse coa roupa, non existe a cultura do traxe de baño (mesmo algún home vin bañar con camiseta) e ela díxome que para as nicas é algo “vulgar” vestirse así, que ó mellor na costa sí se admite máis pero o que ela coñece é así, de feito ela bañouse en pantalón curto e camiseta.
Pouco despois fomos comer algo a un chiringuito (uns tacos non moi bos por certo).

Intentamos atopar unhas canoas ou algo parecido para navegar na lagoa. Tras varios intentos os meus compañeiros deron con algo parecido e pegáronse un pequeno paseo por 30 córdobas (unha media hora); eu esta vez preferín pasar, pegaba duro o sol e non me apetecía que me dese de cheo, hoxe fixo outra vez moito calor e na lagoa case nin corría brisa, debe de ser polo anel de parede que a rodea.
Lembrades o de que quizais a orixe sexa o dun cráter? A area da beiriña é negra, como area volcánica.
Ademais de natureza, hoxe vin moitas imaxes bonitas. Fotos.

O derradeiro bus saía ás 15.30 e chegamos uns tres minutos tarde! Así que pensamos en facer “ray” (autostop), algo moi habitual aquí; apareceu nese intre unha furgo tipo ranchera da Cruz Vermella e deixáronnos subir detrás, a nolos tres e mais outra rapaza. Foi ben divertido, moi movidiña viaxe.
Achegáronnos á carretera principal e alí agardamos outro bus para Granada.

Ás 16.30 máis ou menos estabamos no Parque Cental e eu vin dereitiña para casa coa bici, que a tiña en casa de Giuseppe. Hoxe tocábame facela colada e tiña ben dela.

Un día cun mal final (17 de outubro)

Non sei cómo encarar este relato. Foi un día bo pero rematou coma nunca quixera que rematara. É un difícil comezo o que hoxe me toca; por moito que ás veces todo este teatro do mundo e a vida nos resulte cando menos incomprensible, por moito que ás veces perdamos de vista o sentido que ten (e se é que o ten), hai que seguir xirando.
Isto é hoxe un pedazo do meu corazón adicado a alguén que vivíu apaixoadamente por e para a música e por iso e moito máis sempre lembrarei. Para Jorge.

A excursión foi a “Catarina”, unha vila pequena onde existe un mirador dende o que a vista alcanza toda a “Lagoa de Apoyo”. Realmente impresionante. Granada pequeniña ó fondo, case un punto branco onde se podía adiviñar a cúpula da Catedral, e o Mombacho á dereita.
A Lagoa probablemente fose nalgún tempo o cráter dun volcán e Eliza contounos que existe a lenda dunha gran serpe que xusto vive no centro e que ninguén se achega ata alí, nin os pescadores.

Os excursionistas fomos seis: Eliza, os seus dous fillos Moisés e Isaac e a nena Esther mais Giuseppe, o voluntario italiano que está traballando en “Salomón de la Selva”.
Mentras falabamos sentados na herba sobre lendas de Nicaragua, tipos de formigas (seica en Nicaragua hai variados tipos) e outros asuntos apareceron unha parella de irmáns que traían nas súas mochiliñas da escola artesanía para vender. Veñen ata Catarina os sábados e domingos andando dende “San Juan de Oriente” (un dos chamados “pobos blancos” que hai pola zona e que destacan pola venda de artesanía nica) para ofrecer unhas cantas pezas de barro típicas, dúas fermosas por tan só 60 córdobas (dous euros escasos).
E quixeras mercalas esas e todas as que che ofrecen cada un dos nenos que ves cargando as súas mercancías pero non pode ser e costa dicirlles que non.

No bus de volta atopamos cun neno que fixo da nosa viaxe unha delicia coas súas risotadas ó vernos a Giuseppe e mais eu facerlle monerías, canto ría…

Xa en Granada fun coñecer a casa de Giuseppe, que aluga un cuarto no centro por 70 dólares á semana. A casa é moi linda e a familia (como a maioría) moi acolledora; comín o que a señora Lupita nos ofreceu, sopa de frijoles (con ovo polo medio), arroz con vexetais e plátano. Ademais tiñan moitos zumes feitos, de “pitaya”, de “guayaba” e de melocotón con laranxa. Probei os dous primeiros, boísimos…
As fillas de Lupita ían de voda a Managua, moi elegantes.

Ben xantados Giuseppe acompañoume a ver unhas habitacións que alugan preto da súa casa, moi céntrico. E acabamos no Hostal El Dorado, propiedade dun valenciano que leva proxectos sociais varios traballando con chavalos de Nicaragua, un traballo moi interesante do que nos estivo contando moitísimas cousas e co que quedamos marabillados. Son moitísimos detalles, tantos que probablemente non poderei lembralos todos (precisamente no día de hoxe non estou para operacións mentais dese calibre): o proxecto comezou fai catro anos pero ten tan boa pinta que un pensa que é moito máis o que leva en marcha. Á beira do hostal hai un obradoiro de hamacas fermoso onde traballan chavalos que reciben un salario á semana que levan ás súas casas (basicamente para comer), algúns deles rapaces discapacitados, hai un traballo especial con eses nenos; o tío Antonio (como se coñece a este home fundador do proxecto) está especialmente orgulloso da primeira promoción de rapaces e rapazas becados pola organización que chegou este ano á universidade.
Na súa cabeza non deixan de nacer ideas que vai sacando adiante con moitos e duros esforzos (e algunha que outra pedra polo camiño…) e que vai plasmando nun blogue onde vos podedes informar mellor. Ah, e él tamén recibe a voluntarios que queiran participar nalgún dos proxectos en marcha e no seu hostal fai un desconto especial para esta xente, e un hostal moi acolledor e fresco, por certo.
Aquí está a dirección: http://tioantonio.blog.com